Ένωση Ρωσόφωνων Δικηγόρων ενημερώνει για τον νέο Ποινικό Κώδικα και τον Κώδικα Ποινικής Δικονομίας.

Ψηφίστηκε ομόφωνα στην Ελληνική Βουλή στις 06.06.2019 ο νέος Ποινικός Κώδικας και ο Κώδικας Ποινικής Δικονομίας. Τα δύο σχέδια νόμου αποτελούσαν το αποτέλεσμα πολύχρονων εργασιών ειδικών Νομοπαρασκευαστικών Επιτροπών στις οποίες συμμετείχαν επιφανείς εκπρόσωποι των Νομικών Σχολών της χώρας, εκπρόσωποι Δικαστικών Ενώσεων, εκπρόσωποι της Ολομέλειας των Δικηγορικών Συλλόγων της χώρας. Υπενθυμίζεται ότι τα σχέδια τέθηκαν στη δημόσια διαβούλευση και ακολούθησε η . επεξεργασία τους στο πλαίσιο ενημερωτικών και επιστημονικών εκδηλώσεων που διοργανώθηκαν σε όλη τη χώρα. Τις σχετικές παρατηρήσεις είχαν αποστείλει όλοι οι κρίσιμοι θεσμικοί παράγοντες της Δικαιοσύνης. Οι Κώδικες συνιστούν μια προσπάθεια ανανέωσης της ύλης τους μετά από 70 χρόνια και τη βελτίωση του ποινικού συστήματος της Ελλάδος, που μετά από πολλές τροποποιήσεις των προηγούμενων δεκαετιών είχε χάσει σε σημαντικό μέρος τη συνοχή του. Ταυτόχρονα, συνιστούν και μία προσπάθεια εκσυγχρονισμού του συστήματος ποινών κατά τα ευρωπαϊκά πρότυπα, βρίσκοντας ισορροπία ανάμεσα στην υπερβολική αυστηρότητα στην απειλούμενη ποινή και την υπερβολική επιείκεια κατά την εκτέλεσή της. Αναμένεται να συμβάλουν καθοριστικά στην επιτάχυνση της απονομής της δικαιοσύνης και στη βελτίωση των συνθηκών ζωής στις φυλακές. Ειδικότερα: περιλήφθηκε ειδική διάταξη αυστηρής τιμωρίας για τα ρατσιστικά εγκλήματα, βελτιώθηκαν οι διατάξεις για την αναστολή εκτέλεσης της ποινής, την κατ’ οίκον έκτιση της ποινής, την παροχή κοινωφελούς εργασίας, την υφ’ όρον απόλυση και την μεταχείριση των ανηλίκων, ορίστηκε η ποινή της κάθειρξης για τη δωροδοκία πολιτικών προσώπων και εναρμονίστηκαν οι διατάξεις προς τις διεθνείς συμβάσεις που δεσμεύουν τη χώρα. Αυστηροποιημένη τροποποίηση για το αδίκημα του βιασμού που θέτει ως κριτήριο το ζήτημα της συναίνεσης, αναδιατυπώνεται δηλαδή η επίμαχη παράγραφος 5 του άρθρου 336 σχετικά με τον βιασμό με την φράση «όποιος επιχειρεί γενετήσια πράξη χωρίς τη συναίνεση του παθόντος τιμωρείται με ποινή κάθειρξης έως 10 έτη». Σύμφωνα με τις εκτιμήσεις νομικών αυτό σημαίνει οτι αποσαφηνίζεται ο κακουργηματικός χαρακτήρας κάθε εκδοχής του αδικήματος και απαλείφεται η πρόβλεψη ποινής μόνον για 3 ή 5 χρόνια.
Εγκλήματα όπως η κλοπή και η φθορά θα διώκονται κατ’ αρχήν αυτεπαγγέλτως, ώστε να εξυπηρετηθούν πρακτικές ανάγκες (σύλληψη επ’ αυτοφώρω κ.λπ.), με τη δυνατότητα όμως της εκ των υστέρων παύσεως της ποινικής δίωξης αν υποβάλει σχετική δήλωση ο ίδιος ο παθών. Προβλέφθηκε η αυτεπάγγελτη δίωξη της κακουργηματικής απιστίας και στον ιδιωτικό τομέα προς αποφυγήν τυχόν καταχρήσεων, κυρίως εκ μέρους οργάνων της διοίκησης μεγάλων επιχειρήσεων και οργανισμών. Προβλέφθηκε η αύξηση της ύλης των Μονομελών Εφετείων προς αποσυμφόρηση του Τριμελούς Εφετείου και του Πενταμελούς Εφετείου Κακουργημάτων, με μεταβίβαση αρμοδιότητας εκδίκασης των υποθέσεων συγχώνευσης ποινών και καθορισμού συνολικής ποινής. Επανακαθορίστηκε η αρμοδιότητα του Μονομελούς Πλημμελειοδικείου και περιλαμβάνει πλέον όσα πλημμελήματα απειλούνται με ποινή φυλάκισης έως τρία έτη. Προβλέφθηκε για τις προφανώς αβάσιμες μηνύσεις ή αναφορές ή εγκλήσεις η άρση κατάσχεσης να διατάσσεται από τον εισαγγελέα, ώστε να αποκαθίσταται ταχύτερα η νομιμότητα και να μην επιβαρύνεται το δικαστικό συμβούλιο. Αποσύρθηκε η πρόβλεψη για ορισμό εισηγητή δικαστή σε δίκες κακουργημάτων, αφού για τρέχοντες υπηρεσιακούς λόγους θα επιβαρύνονταν οι σύνεδροι δικαστές. Ενισχύθηκε θεσμικά η εφαρμογή της ποινικής διαταγής, με πρόβλεψη: α) ευμενέστερης ποινικής αντιμετώπισης όσων αποδέχονται την ποινική διαταγή, β) μεγαλύτερη προθεσμία για την διαδικασία εκδίκασης αντιρρήσεων και ανατροπής της απόφασης της ποινικής διαταγής, μετά από συζήτηση με την κοινή διαδικασία ύστερα από προηγούμενη κλήτευση του κατηγορουμένου. Θεσπίστηκε το δικαίωμα του κατηγορουμένου να ζητεί χρόνο προετοιμασίας για την αντίκρουση της κατηγορίας, «αν από την αποδεικτική διαδικασία προκύψουν νέες περιστάσεις, οι οποίες θα μπορούσαν να συνδεθούν με επιτρεπτή μεταβολή της».
Η έναρξη ισχύος των νέων νόμων αρχίζει άμεσα, από την 1 Ιουλίου του 2019.