Πολιτικοί πρόσφυγες.

Σύμφωνα με το Προεδρικό Διάταγμα 141/2013, κάθε αλλοδαπός ή ανιθαγενείς έχει το δικαίωμα να υποβάλει αίτηση για διεθνής προστασία ή πολιτικό άσυλο λόγο φόβου δίωξης λόγω φυλής, θρησκείας, εθνικότητος, κοινωνικής τάξεως ή πολιτικών πεποιθήσεων. Για το σκοπό αυτό ο ενδιαφερόμενος πρέπει να απευθυνθεί στην αρμόδια υπηρεσία ασύλου, κεντρικά γραφεία οποίας βρίσκονται στην Αθήνα και είναι αρμόδια για όλη την Ελλάδα, εκτός από της περιοχές Βόρειου και Νότιου Εύρου, Λέσβο και Ρόδο, όπου υπάρχουν τοπικές υπηρεσίες ασύλου. Η αίτηση μαζί με τα απαραίτητα δικαιολογητικά υποβάλλεται από τον αιτούντα αυτοπροσώπως. Κατά την υποβολή της αίτησης θα πρέπει να παραδοθεί το διαβατήριο ή άλλα ταξιδιωτικά έγγραφα, θα πραγματοποιηθεί δακτυλοσκόπηση και φωτογράφιση, πιθανών θα γίνει σωματική έρευνα και έρευνα των αντικειμένων. Η αίτηση διεθνούς προστασίας μπορεί να περιλαμβάνει και τα μέλη της οικογενείας του αιτούντος που βρίσκονται στην ελληνική επικράτεια. Σε αυτές τις περιπτώσεις τα ενήλικα μέλη πρέπει να συναινούν εγγράφως στην κατάθεση της αίτησης εξ ονόματος τους ή, αν αυτό δεν ισχύει, να έχουν την ευκαιρία να υποβάλουν οι ίδιοι την αίτηση τους. Ο ανήλικος, ασυνόδευτος ή μη, άνω των 14 ετών μπορεί να υποβάλει αυτοτελώς αίτηση αν οι ως άνω αρχές θεωρούν ότι έχει την ωριμότητα να αντιληφθεί τη σημασία της πράξης του. Ο ασυνόδευτος ανήλικος, που δεν πληροί το προαναφερόμενο κριτήριο της ωριμότητας, υποβάλει αίτηση δι` αντιπροσώπου, που ορίζεται αρμοδίως.
Κατόπιν υποβολής της αίτησης για διεθνή προστασία, στον αιτούντα χορηγείται ειδικό ατομικό δελτίο – “δελτίο αιτήσαντος άσυλο αλλοδαπού”, το οποίο επιτρέπει την παραμονή του στην ελληνική επικράτεια μέχρι την ημερομηνία συνέντευξης και στο οποίο μπορεί να αναφέρεται περιορισμός της κυκλοφορίας του αιτούντος σε τμήμα της ελληνικής επικράτειας. Εφόσον πραγματοποιηθεί η συνέντευξη, το δελτίο ανανεώνεται για διάρκεια μέχρι έξι μηνών, έως την έκδοση οριστικής απόφασης επί της αίτησης παροχής διεθνούς προστασίας. Το δελτίο αιτήσαντος άσυλο παρέχει δικαίωμα πρόσβασης στην αγορά εργασίας, υπό την προϋπόθεση λήψης σχετικής άδειας. Παρόμοιο δελτίο χορηγείται και στα μέλη της οικογένειας του αιτούντος. Δελτίο δεν χορηγείται όταν о αιτών κρατείται ή όσο διαρκεί η εξέταση της αίτησης που έχει υποβληθεί στα σύνορα.
Τα πρόσωπα, που υπέβαλαν την αίτηση διεθνούς προστασίας, μπορούν να βρίσκονται στην επικράτεια της Ελλάδας μέχρι την περαίωση της διοικητικής διαδικασίας εξέτασης του αιτήματος τους και δεν απελαύνονται, εκτός των περιπτώσεων, όταν υπάρχουν ειδικές διακρατικές συμφωνίες είτε εάν άλλη χώρα αναλαμβάνει την υποχρέωση εξέτασης του αιτήματος. Το ενδιαφερόμενο πρόσωπο δεν υπόκειται σε απέλαση εάν υπάρχει πιθανότητα διώξεων στην χώρα, που απαιτεί την απέλαση. Το δικαίωμα παραμονής του αιτούντος στην Ελλάδα δεν θεμελιώνει δικαίωμα για χορήγηση της άδειας διαμονής. Άδεια διαμονής για τρία έτη χορηγείται κατόπιν έκδοσης θετικής απόφασης για την χορήγηση πολιτικού ασύλου ή διεθνής προστασίας, η οποία χορηγείται μετά από την συνέντευξη με το ενδιαφερόμενο πρόσωπο. Κατά την διάρκεια της συνέντευξης ο ενδιαφερόμενος πρέπει να επιβεβαιώσει όσα αναφέρει στην αίτηση του και να δώσει εξηγήσεις, ιδίως σε ό,τι αφορά τα ακριβή στοιχεία της ταυτότητας του, τη μη κατοχή διαβατηρίου ή άλλου επίσημου ταξιδιωτικού εγγράφου, το ακριβές δρομολόγιο που ακολούθησε για να εισέλθει στο ελληνικό έδαφος και τους λόγους που τον ανάγκασαν να εγκαταλείψει τη χώρα καταγωγής του ή προηγούμενης συνήθους παραμονής του. Κατά την διάρκεια της συνέντευξης δύναται να παρίσταται με δυνατότητα υποβολής ερωτήσεων, και ο εκπρόσωπος της Ύπατης Αρμοστείας του Ο.Η.Ε. για τους Πρόσφυγες. Για κάθε ενήλικο μέλος της οικογένειας διεξάγεται ξεχωριστή προσωπική συνέντευξη. Για τους ανήλικους, διεξάγεται προσωπική συνέντευξη λαμβανομένης υπόψη της ωριμότητας τους και των ψυχολογικών συνεπειών των τραυματικών βιωμάτων τους. Η προσωπική συνέντευξη μπορεί να παραλειφθεί όταν η αρμόδια αρχή μπορεί να λάβει θετική απόφαση με βάση τα διαθέσιμα αποδεικτικά στοιχεία, είτε εάν η συνέντευξη δεν είναι αντικειμενικά δυνατή για λόγους που οφείλονται σε μόνιμες καταστάσεις ανεξάρτητες από τη θέληση του αιτούντος. Η αδυναμία αυτή πιστοποιείται με σχετική βεβαίωση ιατρού από δημόσιο νοσηλευτικό ίδρυμα. Για κάθε προσωπική συνέντευξη συντάσσεται πρακτικό το οποίο υπογράφει και ο αιτών, ο οποίος δικαιούται να λάβει αντίγραφο του. Η απόφαση επί της αίτησης διεθνούς προστασίας επιδίδεται στον αιτούντα από αστυνομικό με παρουσία διερμηνέα, και συντάσσεται η σχετική έκθεση επίδοσης. Εάν δεν καταστεί δυνατόν να ανευρεθεί ο αιτών στη διεύθυνση κατοικίας ή διαμονής που έχει δηλώσει, ειδοποιείται τηλεφωνικώς να προσέλθει για παραλαβή. Η επίδοση μπορεί να γίνει το αργότερο κατά την προσέλευση του αιτούντος για ανανέωση του δελτίου αιτήσαντος άσυλο αλλοδαπού. Εάν ο αιτών δεν εμφανισθεί το αργότερο κατά την επόμενη εργάσιμη ημέρα μετά τη λήξη του δελτίου αιτήσαντος άσυλο αλλοδαπού, η επίδοση θεωρείται ότι έχει πραγματοποιηθεί κατά την ημέρα αυτή.
Όταν η αίτηση απορρίπτεται, στην απόφαση αναφέρονται οι πραγματικοί και νομικοί λόγοι της απόρριψης. Στην απορριπτική απόφαση γίνεται μνεία για την προθεσμία προς άσκηση προσφυγής, για το όργανο ενώπιον του οποίου ασκείται καθώς και για τις συνέπειες παρόδου άπρακτης της προθεσμίας αυτής.
Όταν έχει υποβληθεί αίτηση εξ ονόματος των μελών της οικογένειας του αιτούντα, μπορεί να εκδοθεί μια απόφαση που αφορά όλα τα μέλη της οικογένειας.
Δικαιώματα και υποχρεώσεις:
Πρόσωπα που υποβάλλουν αίτηση για άσυλο, έχουν το δικαίωμα σε διερμηνέα, που πληρώνεται από το κράτος, θα πρέπει να ενημερώνονται σχετικά με τα δικαιώματα και τις υποχρεώσεις τους και τις συνέπειες της μη συμμόρφωσης, για προθεσμίες υποβολής των απαιτούμενων δικαιολογητικών, οι αρχές θα πρέπει να σέβονται την εμπιστευτικότητα των πληροφοριών, που τους παρέχονται. Επίσης, θα πρέπει να είναι σε θέση να επικοινωνήσουν με την Ύπατη Αρμοστεία του Ο.Η.Ε. για τους Πρόσφυγες ή οποιαδήποτε άλλη οργάνωση που παρέχει νομική βοήθεια. Καθ` όλη τη διάρκεια της διαδικασίας εξέτασης του αιτήματος διεθνούς προστασίας, οι αρχές αναγνωρίζουν και θεωρούν το γνήσιο της υπογραφής αιτούντων, με την επίδειξη του δελτίου αιτήσαντος άσυλο αλλοδαπού, για διεκπεραίωση ζητημάτων σχετικών με το αίτημα τους.
Οι αιτήσεις εξετάζονται κατά προτεραιότητα εάν το ενδιαφερόμενο πρόσωπο είναι ασυνόδευτος ανήλικος, υπερήλικας, ανάπηρος, έγκυος γυναίκα, εάν πρόκειται για μονογονεϊκή οικογένεια με ανήλικο τέκνο, είτε εάν ο αιτών έχει υποστεί βασανιστήρια, βιασμό ή άλλες πράξεις ψυχολογικής ή σωματικής βίας. Ο αιτών θα πρέπει να παραδώσει στην αρμόδια υπηρεσία το ταξιδιωτικό του έγγραφο ή οποιοδήποτε άλλο έγγραφο που έχει στην κατοχή του και σχετίζεται με την εξέταση της αίτησης και των στοιχείων που πιστοποιούν την ταυτότητα του ιδίου και των μελών της οικογένειας του, τη χώρα προέλευσης και το τόπο καταγωγής του, καθώς και την οικογενειακή του κατάσταση. Επίσης θα πρέπει να ενημερώνει τις αρμόδιες αρχές για κάθε μεταβολή της τη διεύθυνση κατοικίας του.
Υπήκοος τρίτης χώρας ή ανιθαγενής, που αιτείται διεθνούς προστασίας, δεν κρατείται για μόνο το λόγο ότι εισήλθε και παραμένει παράνομα στη χώρα. Η κράτηση των αιτούντων επιτρέπεται κατ` εξαίρεση και εφόσον δεν μπορούν να εφαρμοσθούν εναλλακτικά μέτρα, εάν ο αιτών έχει διαβατήριο και είναι αναγκαίο να διαπιστωθεί η ταυτότητα του και οι συνθήκες εισόδου του, ιδίως στις περιπτώσεις μαζικών αφίξεων παράνομα εισερχομένων αλλοδαπών. Επίσης, ο αιτών κρατείται εάν συνιστά κίνδυνο για την εθνική ασφάλεια ή τη δημόσια τάξη ή εάν τούτο κρίνεται αναγκαίο για την ταχεία και αποτελεσματική εξέταση του αιτήματος του. Η απόφαση για την κράτηση των αιτούντων διεθνή προστασία λαμβάνεται από τον οικείο Αστυνομικό Διευθυντή και η κράτηση σε καμία περίπτωση δεν μπορεί να υπερβαίνει τις 90 ημέρες. Ο κρατούμενος έχει τα δικαιώματα προσφυγής και υποβολής αντιρρήσεων.
Πρόσωπο, που υπέβαλε την αίτηση για διεθνή προστασία ή άσυλο, έχει το δικαίωμα να παραιτηθεί εγγράφως από την αίτηση του/ Επίσης, θεωρείται ότι ο αιτών παρατήθηκε σιωπηρά ένα οι αρμόδιες υπηρεσίες ζήτησαν πληροφορίες, ουσιώδη για την έκδοση απόφασης, και ο αιτών δεν ανταποκρίθηκε, είτε εάν ο αιτών δεν παρέστη στην συνέντευξη που ορίσθηκε, είτε εάν διέφυγε από το μέρος όπου βρισκόταν υπό κράτηση, είτε εάν άλλαξε τον τόπο διαμονής του και δεν ενημέρωσε τις αρμόδιες αρχές, είτε εάν δεν ανανέωσε το δελτίο αιτήσαντος άσυλο και πέρασε η προθεσμία προσφυγής. Σε αυτές τις περιπτώσεις η αρμόδια αρχή απόφασης διακόπτει την εξέταση της αίτησης με σχετική πράξη και θέτει την υπόθεση στο αρχείο. Ο αιτών έχει το δικαίωμα να ζητήσει από την παραπάνω αρχή τη συνέχιση της εξέτασης του αιτήματος του, εντός αποκλειστικής προθεσμίας 60 ημερών από την ημερομηνία της σχετικής πράξης διακοπής, προβάλλοντας τους λόγους για τους οποίους δεν συντρέχει σιωπηρή ανάκληση της αίτησης του.
Οι αιτήσεις διεθνούς προστασίας εξετάζονται με την ταχύρρυθμη διαδικασία, όταν ο αιτών προέρχεται από ασφαλή χώρα καταγωγής ή από ασφαλή τρίτη χώρα ή όταν είναι προδήλως αβάσιμες, δηλαδή όταν ο αιτών κάνει επίκληση λόγων που προδήλως δεν συνάδουν με την ιδιότητα του πρόσφυγα ή του δικαιούχου επικουρικής προστασίας ή όταν υποβάλλει την αίτηση καταχρηστικά ή με δόλο για να παραπλανήσει τις αρχές.
Η αίτηση απορρίπτεται ως απαράδεκτη, εφόσον ένα άλλο κράτος μέλος της Ε.Ε. έχει χορηγήσει στον αιτούντα καθεστώς διεθνούς προστασίας ή έχει αναλάβει την ευθύνη εξέτασης της σχετικής αίτησης, ή ο αιτών απολαμβάνει επαρκούς προστασίας από χώρα που δεν είναι κράτος μέλος της Ε.Ε. και θεωρείται ως ασφαλής τρίτη χώρα για αυτόν, και συγκεκριμένα: στην χώρα αυτή δεν απειλούνται η ζωή και η ελευθερία του λόγω φυλής, θρησκείας, εθνικότητας, κοινωνικής τάξης ή πολιτικών πεποιθήσεων, η χώρα αυτή τηρεί την αρχή της μη επαναπροώθησης και απαγορεύει την απομάκρυνση ενός αιτούντα σε χώρα όπου αυτός κινδυνεύει να υποστεί βασανιστήρια και σκληρή, απάνθρωπη ή ταπεινωτική μεταχείριση ή τιμωρία, ούτε απειλή που προκύπτει από τη χρήση γενικευμένης βίας σε καταστάσεις διεθνούς ή εσωτερικής ένοπλης σύγκρουσης, είτε ο αιτών έχει σύνδεσμο με την εν λόγω τρίτη χώρα, βάσει του οποίου θα ήταν εύλογο για αυτόν να μεταβεί σε αυτή. Στις περιπτώσεις που υποβάλλονται αιτήσεις διεθνούς προστασίας στα σύνορα ή στις ζώνες διέλευσης λιμένων ή αερολιμένων της χώρας, ακολουθείται η ταχύρρυθμη διαδικασία εξέτασης . Αν δεν ληφθεί οριστική απόφαση επί της αίτησης εντός προθεσμίας τεσσάρων εβδομάδων, επιτρέπεται στον αιτούντα η είσοδος στο έδαφος της χώρας και ο αιτών οφείλει να παρουσιασθεί το συντομότερο στην κατά τόπο αρμόδια αρχή εξέτασης για να δηλώσει διεύθυνση διαμονής και να του χορηγηθεί δελτίο αιτήσαντος άσυλο αλλοδαπού.
Κατά της απόφασης που απορρίπτει αίτηση διεθνούς προστασίας ή ανακαλεί το καθεστώς αυτό, ο αιτών δικαιούται να προσφύγει εντός 30 ημερών από της επιδόσεως της εν λόγω απόφασης. Κατά της απόφασης που κρίνει την αίτηση διεθνούς προστασίας ως προδήλως αβάσιμη ή απαράδεκτη η προθεσμία είναι 15 ημέρες από την επίδοση, και στην περίπτωση που η αίτηση υποβλήθηκε στα σύνορα – 10 ημέρες. Στην περίπτωση άσκησης προσφυγής το δελτίο αιτήσαντος άσυλο αλλοδαπού χορηγείται εκ νέου με ισχύ έως έξι μήνες για προσφυγές κατά των απορριπτικών αποφάσεων και έως τριών μηνών για τις λοιπές περιπτώσεις.
Οι αρμόδιες αρχές απόφασης δύνανται να χορηγήσουν σε αιτούντα, του οποίου την αίτηση για διεθνή προστασία απορρίπτουν, και στα μέλη της οικογένειας του, καθεστώς παραμονής για ανθρωπιστικούς λόγους για 2 έτη, ιδίως αν συντρέχει περίπτωση ανωτέρας βίας, όπως σοβαροί λόγοι υγείας του ιδίου ή μέλους της οικογενείας του, διεθνής αποκλεισμός της χώρας του, εμφύλιες συρράξεις ή παραβίαση ανθρωπίνων δικαιωμάτων.
Ένα η απόφαση επί της αίτησης για διεθνής προστασία ή πολιτικό άσυλο είναι θετική, χορηγείται δωρεάν άδεια διαμονής με τριετή διάρκεια, που μπορεί να ανανεωθεί, καθώς και ταξιδιωτικά έγγραφα κατόπιν αίτησής (παράβολο 85 ευρώ). Πολιτικοί πρόσφυγες έχουν δικαίωμα για εργασία, δωρεάν πρόσβαση σε κρατική νοσοκομειακή περίθαλψη, στα επιδόματα αναπηρίας ανάλογα με την περίπτωση, τα παιδιά μπορούν να πάνε σχολείο. Σε περίπτωση, που οι οικογένειές τους βρίσκονται στην πατρίδα τους, έχουν το δικαίωμα για οικογενειακή επανένωση. Μετά από τριετή (για πρόσφυγες) ή επταετή (για τους δικαιούχους διεθνής προστασίας) νόμιμή και μόνιμη παραμονή στην Ελλάδα, ο ενδιαφερόμενος έχει το δικαίωμα να υποβάλλει αίτηση για υπηκοότητα, καταβάλλοντας το σχετικό παράβολο.