Σύσταση ιδρύματος.

Ίδρυμα είναι σύνολο περιουσίας αφιερωμένο µε την ιδρυτική του πράξη στην εξυπηρέτηση ορισμένου σκοπού, το οποίο σύνολο περιουσίας έχει αποκτήσει νομική προσωπικότητα. Το ίδρυμα δεν αποτελεί ένωση προσώπων και δεν έχει µέλη. Μία ξεχωριστή κατηγορία αποτελούν τα κοινωφελή ιδρύματα, τα οποία διέπονται από ειδική νομοθεσία (ν.2039/1939, άρθρα 95 επ.) και τα οποία πρέπει να επιδιώκουν κοινωφελούς σκοπούς, δηλαδή, σε αντίθεση προς τους ιδιωτικούς, κάθε κρατικό, θρησκευτικό, φιλανθρωπικό, και γενικά επωφελή για το κοινό εν όλο ή εν µέρει σκοπό. Σύσταση του ιδρύματος γίνεται με ιδρυτική πράξη, δηλαδή με συμβολαιογραφικό έγγραφο είτε με διαθήκη, η οποία μπορεί να είναι ιδιόγραφη, δημόσια, μυστική ή έκτακτη. Για κοινωφελή ιδρύματα αρκεί και ιδιωτικό έγγραφο ή μόνο η παράδοση των κινητών πραγμάτων. Ιδρυτής μπορεί να είναι μόνο ένα πρόσωπο. Η ιδρυτική πράξη, που δεν είναι δικαιοπραξία αιτία θανάτου (διαθήκη), μπορεί να καταρτίζεται με αντιπρόσωπο και να περιέχει προθεσμία ή αίρεση, ακόμα και διαλυτική. Ουσιώδες περιεχόμενο της ιδρυτικής πράξης είναι ο σκοπός και η περιουσία, αν δεν ορίζονται στην ιδρυτική πράξη, τότε αυτή είναι άκυρη. Η περιουσία πρέπει να είναι υφιστάμενη, και όχι μελλοντική. Δεν υπάρχει ελάχιστο όριο, αλλά η περιουσία πρέπει να είναι επαρκείς για το σκοπό, για το οποίο προορίζεται, αλλιώς η σύσταση του ιδρύματος μπορεί να μην εγκριθεί. Ο σκοπός του ιδρύματος μπορεί να είναι οποιοσδήποτε, κοινωφελής ή όχι, δημόσιος ή ιδιωτικός, μπορεί να είναι περισσότεροι σκοποί, αλλά με συνάφεια μεταξύ τους, και πρέπει να έχουν διάρκεια. Επίσης στην ιδρυτική πράξη πρέπει να ορίζεται ο οργανισμός του ιδρύματος, αλλά αν δεν ορισθεί, ο ορισμός και η τροποποίηση του οργανισμού μπορεί να γίνει και με εγκριτικό διάταγμα, και η ιδρυτική πράξη δεν είναι άκυρη. Ως οργανισμός νοούνται εκείνες οι διατάξεις οι οποίες ρυθμίζουν τον τρόπο διοικήσεως του ιδρύµατος, τα όργανά του, την έκταση της εξουσίας της διοικήσεως και οι ρυθμίσεις αυτές δεν πρέπει να είναι αντίθετες στις αναγκαστικού δικαίου διατάξεις για την διοίκηση των νομικών προσώπων. Η διοίκηση μπορεί να είναι και μονομελής. Η Ιδρυτική πράξη εν ζωή μπορεί να ανακληθεί λόγο απορίας του ιδρυτή είτε για σπουδαίο λόγο, μέχρι την στιγμή της δημοσίευσης του εγκριτικού διατάγματος, µόνο µε δικαστική απόφαση η οποία εκδίδεται κατά τη διαδικασία της εκούσιας δικαιοδοσίας από το Μονοµελές Πρωτοδικείο ύστερα από αίτηση του ιδρυτή. Για να αποκτήσει νομική προσωπικότητα το ίδρυμα, η ιδρυτική πράξη πρέπει να εγκριθεί με Προεδρικό Διάταγμα. Για το σκοπό αυτό πρέπει να υποβληθεί αίτηση στο αρμόδιο Υπουργείο, ανάλογα με τον σκοπό του Ιδρύματος, τα κοινωφελή ιδρύματα υποβάλλουν αίτηση στο Υπουργείο Οικονομικών, τα φιλανθρωπικά – στο Υπουργείο Υγείας και Πρόνοιας. Με την δημοσίευση του διατάγματος στο ΦΕΚ το ίδρυμα αποκτά νομική προσωπικότητα, δικαιώματα και υποχρεώσεις και ικανότητα διαδίκου. Από τη σύσταση του ιδρύµατος ο ιδρυτής έχει την υποχρέωση να μεταβιβάσει στο ίδρυµα την περιουσία που έταξε, με ξεχωριστή πράξη, δηλαδή είτε να παραδώσει τα κινητά, είτε να μεταβιβάσει ακίνητα με συμβολαιογραφικό έγγραφο, ενώ κάποια δικαιώματα μεταβιβάζονται αυτοδικαίως, όπως σε περίπτωση που η ιδρυτική πράξη είναι διαθήκη ή σε περίπτωση δικαιωμάτων που μεταβιβάζονται με εκχώρηση. Αν κατά το χρόνο σύστασης η περιουσία του ιδρύματος δεν επαρκεί για την λειτουργία του, ο ιδρυτής ευθύνεται για κάθε πταίσμα του. Οι δανειστές και οι νόμιμοι μεριδιούχοι του ιδρυτή μπορούν να προσβάλουν την σύσταση του ιδρύματος σύμφωνα με τις διατάξεις για τις δωρεές, με χρόνο παραγραφής 5 έτη για δανειστές και 2 έτη για νόμιμους μεριδιούχους. Διάλυση του ιδρύματος μπορεί να γίνει με διάταγμα αν πραγματοποιήθηκε ο σκοπός του ή αν αυτός έγινε απραγματοποίητος, παράνομος, ανήθικος ή αντίθετος στην δημόσια τάξη, είτε αν το ίδρυμα έχει παρεκκλίνει του σκοπού του. Κατόπιν δημοσίευσης του προεδρικού διατάγματος στο ΦΕΚ, επέρχεται εκκαθάριση του Ιδρύματος. Αυτοδίκαια διάλυση του ιδρύματος, χωρίς ανάγκη έκδοσης διατάγματος, επέρχεται μετά την πάροδο του χρόνου ή επέλευση του γεγονότος, που ορίζεται στην ιδρυτική πράξη ή στον οργανισμό του ιδρύματος. Σε ορισμένες περιπτώσεις είναι δυνατόν να γίνει μετατροπή σκοπού του ιδρύματος σε παραπλήσιο με προεδρικό διάταγμα κατόπιν αίτησης της διοίκησης του ιδρύματος ή κατόπιν δικαστικής παρέμβασης.